Cách chăm sóc lúa vụ mùa đúng kỹ thuật 2025

Cách chăm sóc lúa vụ mùa là một trong những yếu tố quyết định đến năng suất và chất lượng của cây lúa. Để đạt được hiệu quả cao nhất trong sản xuất nông nghiệp, người nông dân cần nắm vững các kỹ thuật chăm sóc lúa từ giai đoạn đầu gieo trồng cho đến khi thu hoạch. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về cách chăm sóc lúa vụ mùa, bao gồm bón thúc, tưới nước, phòng chống lốp đổ và biện pháp phòng trừ sâu bệnh hại.

1.Cách chăm sóc lúa vụ mùa

Cách chăm sóc lúa vụ mùa không chỉ đơn thuần là tưới nước hay bón phân. Nó bao gồm một loạt các hoạt động liên quan đến việc theo dõi sự phát triển của cây lúa, điều chỉnh các yếu tố môi trường để hỗ trợ tối đa cho quá trình sinh trưởng của chúng. Việc hiểu rõ các quy trình chăm sóc sẽ giúp người nông dân tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời đảm bảo năng suất cây trồng.

1.1 Bón thúc cho lúa

Bón thúc là một trong những công đoạn quan trọng nhất trong quá trình chăm sóc lúa vụ mùa. Nó không chỉ giúp cung cấp dinh dưỡng cho cây mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển và khả năng chống chịu với sâu bệnh của lúa.

1.1.1 Bón thúc cho lúa theo giống

Mỗi giống lúa có nhu cầu dinh dưỡng khác nhau, do đó việc bón thúc cũng cần phải điều chỉnh phù hợp với từng giống.

a. Đối với lúa cấy

Lần 1 (sau cấy 10-12 ngày, khi lúa bén rễ, hồi xanh):

• Lúa lai: 4 kg đạm urê + 3-4 kg kali.
• Lúa thuần: 4 kg đạm urê + 2 kg kali.
• Kết hợp làm cỏ, sục bùn để tạo điều kiện cho cây phát triển tốt.

Lần 2 (bón đón đòng, khi lúa ở giai đoạn cứt gián):

• Lúa lai: 3-4 kg đạm urê + 4 kg kali.
• Lúa thuần: 2 kg đạm urê + 3 kg kali.

b. Đối với lúa gieo thẳng

• Lần 1 (khi lúa có 2-2,5 lá):
  • Lúa lai: 2 kg đạm urê + 1,5 kg kali.
  • Lúa thuần: 1,5 kg đạm urê + 1 kg kali.
  • Kết hợp giặm, tỉa để đảm bảo mật độ ruộng đồng đều.
• Lần 2 (khi lúa có 5-6 lá):
  • Lúa lai: 5 kg đạm urê + 2,5 kg kali.
  • Lúa thuần: 4 kg đạm urê + 1,5 kg kali.
  • Kết hợp làm cỏ, sục bùn, giặm tỉa để cây phát triển tối ưu.
• Bón đón đòng (khi lúa xuất hiện đòng non – cứt gián):
  • Lúa lai: 3 kg đạm urê + 4 kg kali.
  • Lúa thuần: 2,5 kg đạm urê + 2,5 kg kali.

Việc bón phân đúng thời điểm và liều lượng giúp cây lúa sinh trưởng khỏe mạnh, tạo tiền đề cho năng suất cao.

1.1.2 Bón thúc cho lúa theo giai đoạn

Ngoài việc căn cứ vào giống lúa, người nông dân còn cần chú ý đến giai đoạn phát triển của lúa để bón thúc đúng lúc và đúng lượng.

a. Giai đoạn 1

Bón phân thúc cho lúa cần tuân thủ đúng thời điểm và liều lượng để đảm bảo cây phát triển tốt, đẻ nhánh khỏe và đạt năng suất cao.

Ở đợt bón thúc đầu tiên (thúc đẻ nhánh), nếu sử dụng phân đơn như đạm, lân, kali, lượng bón thích hợp cho một sào (360m²) là 3-4 kg đạm kết hợp với 1,5-2 kg kali. Trong trường hợp dùng phân tổng hợp NPK, nên chọn các loại chuyên thúc có hàm lượng đạm cao như 16:16:8 hoặc 16:5:17, với liều lượng khoảng 10-12 kg/sào. Sau khi bón phân, cần tiến hành làm cỏ, sục bùn để tăng hiệu quả hấp thu dinh dưỡng của cây lúa.

b. Giai đoạn 2

Ở đợt bón thúc thứ hai (bón đón đòng), cần thực hiện khi cây lúa bước vào giai đoạn tượng khối sơ khởi (đứng cái, phân hóa đòng) hoặc khi khoảng 10% số dảnh cái xuất hiện thắt eo đầu lá, tròn dảnh. Lúc này, lượng phân kali bón cho mỗi sào dao động từ 2,5-3 kg. 

Nếu nhận thấy cây có lá ngắn, bản lá dày, màu lá vàng hanh, cần bổ sung thêm 1-1,5 kg đạm/sào. Việc bón phân ở giai đoạn này cần đảm bảo cân đối, tránh bón thừa đạm vì có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sâu bệnh phát triển, gây ảnh hưởng đến năng suất. Đây cũng là thời điểm cây lúa đạt kích thước tối đa về thân và lá, nên nếu bị sâu bệnh tấn công thì rất khó phục hồi. Do đó, bà con cần theo dõi chặt chẽ để bảo vệ tốt bộ lá, giúp cây sinh trưởng khỏe mạnh.

1.2 Tưới nước

Nước là yếu tố không thể thiếu trong quá trình chăm sóc lúa vụ mùa. Việc tưới nước đúng cách không chỉ giúp cây phát triển tốt mà còn phòng tránh một số bệnh tật.

Cây lúa cần nước ở nhiều giai đoạn khác nhau. Trong giai đoạn đầu, đất cần duy trì độ ẩm để giúp cây bén rễ nhanh chóng. Khi cây lớn hơn, nước cần phải được tưới đều để giữ ẩm cho đất.

Lượng nước cần tưới cũng phụ thuộc vào loại đất và thời tiết. Đất thịt nhẹ cần lượng nước nhiều hơn so với đất thịt nặng. Thông thường, mỗi lần tưới nên cung cấp từ 5-7 cm nước trên mặt đất.

Đặc biệt, trong giai đoạn lúa chín, cần giảm lượng nước tưới để đảm bảo hạt lúa không bị nứt và chất lượng gạo được nâng cao.

1.3 Phòng chống lốp đổ

Lốp đổ là hiện tượng khá phổ biến ở cây lúa, đặc biệt trong những năm mưa nhiều. Để hạn chế tình trạng này, người nông dân cần thực hiện một số biện pháp phòng ngừa sau:

• Chọn giống lúa: Việc chọn giống lúa có khả năng chống đổ là rất quan trọng. Những giống lúa có thân cứng và lá đứng thường kháng được lốp đổ tốt hơn.

• Chú ý đến khoảng cách trồng: Nông dân cần tránh trồng quá dày sẽ tạo ra sức ép lên thân cây, khiến chúng dễ bị đổ.
• Bón phân hợp lý: Việc bón phân nên được phân bố hợp lý giữa đạm và kali. Nếu bón nhiều đạm nhưng ít kali, cây sẽ phát triển quá nhanh, thân yếu và dễ bị gãy đổ.

2.Một số sâu, bệnh chính hại lúa và biện pháp phòng trừ

Trong quá trình chăm sóc lúa vụ mùa, sâu bệnh luôn là nỗi lo lắng của người nông dân. Hầu hết các loại sâu bệnh này đều có khả năng gây thiệt hại lớn nếu không được kiểm soát kịp thời.

2.1 Phòng trừ bằng việc áp dụng các biện pháp canh tác

Một trong những phương pháp phòng trừ sâu bệnh hiệu quả là thông qua việc áp dụng các biện pháp canh tác hợp lý.

Luân canh cây trồng

Việc luân canh giữa các loại cây trồng khác nhau không chỉ giúp cải thiện chất lượng đất mà còn ngăn ngừa sự phát triển của sâu bệnh. Các loại cây trồng khác nhau có thể cung cấp các chất dinh dưỡng khác nhau, giúp làm phong phú thêm cho đất.

Làm sạch đồng ruộng

Giữ cho đồng ruộng sạch sẽ, không có cỏ dại và các xác thực vật chết sẽ giúp hạn chế sự phát triển của sâu bệnh. Người nông dân nên thường xuyên kiểm tra và dọn dẹp đồng ruộng, đặc biệt sau khi thu hoạch.

2.2 Phòng trừ bằng việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật

Ngoài việc canh tác, người nông dân cũng có thể áp dụng các biện pháp kỹ thuật để phòng ngừa sâu bệnh hại.

Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật là một giải pháp hiệu quả nhưng cần phải cẩn trọng. Người nông dân nên tìm hiểu kỹ về loại thuốc trước khi sử dụng để tránh gây hại cho cây và môi trường.

Theo dõi dịch hại thường xuyên và kịp thời xử lý sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại do sâu bệnh gây ra. Có thể sử dụng bẫy côn trùng hoặc các phương pháp sinh học để theo dõi sâu bệnh.

2.3 Một số loại sâu và bệnh hại lúa phổ biến

Có rất nhiều loại sâu bệnh hại lúa mà người nông dân cần chú ý. Dưới đây là một số loại phổ biến:

• Bệnh đạo ôn là một trong những bệnh nguy hiểm nhất đối với cây lúa. Nó thường xuất hiện trong điều kiện thời tiết ẩm ướt, gây ra các đốm nâu trên lá, ảnh hưởng đến sự quang hợp của cây.
• Sâu cuốn lá thường tấn công vào phần lá non, làm cho chúng bị cuốn lại và không thể phát triển bình thường.
• Ốc bươu vàng gây hại giai đoạn lúa mới cấy đến bén rễ hồi xanh, cắn ngang thân, làm mất khoảng, giảm năng suất. 
• Sâu đục thân, chuột, khô vằn, lùn sọc đen… tiếp tục gây hại. Bà con cần thăm đồng thường xuyên, áp dụng biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) để bảo vệ cây trồng.

Cách chăm sóc lúa vụ mùa là một quá trình đòi hỏi sự kiên nhẫn và kiến thức chuyên môn. Việc hiểu rõ các kỹ thuật chăm sóc sẽ giúp người nông dân tối ưu hóa quá trình sản xuất, từ đó đạt được năng suất và chất lượng lúa cao nhất. Hy vọng rằng bài viết này đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin bổ ích về cách chăm sóc lúa vụ mùa và các biện pháp phòng trừ sâu bệnh hại.