Hướng dẫn cách gieo mạ khay đúng kỹ thuật

Trong bối cảnh nông nghiệp hiện đại, việc ứng dụng máy cấy vào sản xuất ngày càng phổ biến, đòi hỏi người nông dân phải chuẩn bị mạ đúng chuẩn, phù hợp với hệ thống cơ giới. Gieo mạ khay không chỉ giúp đồng nhất chất lượng mạ mà còn tiết kiệm công lao động và thời gian canh tác. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn bà con cách gieo mạ khay đúng kỹ thuật – từ khâu chuẩn bị, gieo mạ, đến chăm sóc và đưa ra đồng ruộng – giúp đảm bảo vụ mùa bội thu.

1.Các bước chuẩn bị để gieo mạ khay

Để quá trình gieo mạ khay đạt hiệu quả cao, việc chuẩn bị kỹ lưỡng ngay từ đầu là yếu tố then chốt. 

1.1 Chuẩn bị khay nhựa

Việc đầu tiên trong cách gieo mạ bằng khay là lựa chọn loại khay nhựa phù hợp. Khay gieo mạ chuyên dụng thường có kích thước phổ biến 54x28x3 cm, thiết kế nhỏ gọn, nhẹ, dễ vận chuyển và sử dụng. Tùy vào quy mô sản xuất và loại máy cấy, bà con có thể chọn khay có kích thước tương thích.

Một sào Bắc Bộ thường cần từ 6–7 khay mạ, do đó bà con cần tính toán số lượng khay phù hợp với diện tích canh tác để đảm bảo cung cấp đủ mạ cho toàn bộ ruộng cấy. Nên vệ sinh khay sạch sẽ, phơi khô trước khi sử dụng để hạn chế nấm bệnh.

1.2 Chuẩn bị đất gieo mạ khay

Đất gieo mạ hay còn gọi là giá thể, là yếu tố then chốt quyết định chất lượng mạ. Bà con có thể chọn mua giá thể đóng bao sẵn hoặc tự phối trộn từ đất thịt nhẹ, mùn cưa đã hoai mục và phân bón. Tỷ lệ chuẩn để trộn giá thể là: 5 phần đất + 2 phần mùn cưa và bổ sung phân bón theo tỷ lệ: 100kg giá thể + 1,5kg lân + 0,2kg urê + 0,2kg kali.

Đất sử dụng cần được phơi nắng từ 7–10 ngày để tiêu diệt nấm bệnh, sau đó đập nhỏ và sàng lọc sạch sỏi đá. Mùn cưa phải sạch, không chứa nhựa, không bị mốc. Đây là bước quan trọng giúp cây mạ phát triển khỏe, rễ tơ nhiều, chống chịu tốt khi đem đi cấy.

1.3 Chuẩn bị giống mạ gieo

Giống lúa cần chọn loại có năng suất cao, khả năng kháng sâu bệnh tốt và dễ chăm sóc như GS999 hoặc GS55. Sau khi chọn giống, cần ngâm ủ kỹ để thóc nảy mầm đều. Hạt giống đạt chuẩn khi mầm nhú ra <3mm.

Lượng giống sử dụng dao động từ 200–300g mỗi khay. Lưu ý: giống phải được để ráo khô trước khi gieo để tránh dính cục, ảnh hưởng đến sự phân bố đồng đều khi gieo hạt.

2.Hướng dẫn cách gieo mạ khay

Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ khay, đất và giống lúa, bước tiếp theo là tiến hành gieo mạ vào khay theo đúng kỹ thuật. Quy trình này gồm nhiều công đoạn nhỏ như rải đất, tưới nước, gieo hạt và phủ đất – mỗi bước đều cần sự tỉ mỉ và chính xác để đảm bảo mạ nảy mầm đều, phát triển tốt. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết từng bước trong cách gieo mạ khay mà bà con có thể áp dụng ngay tại nhà hoặc trong sản xuất quy mô lớn.

2.1 Rải đất lót – cách gieo mạ khay

Rải một lớp giá thể mỏng xuống đáy khay, độ dày lớp đất từ 14–17mm (khoảng giữa mép khay). Không nên rải quá dày vì sẽ gây lãng phí và ảnh hưởng đến khả năng phát triển rễ. Sau đó san phẳng nhẹ nhàng để đảm bảo mặt đất bằng phẳng, thuận tiện cho việc gieo hạt.

2.2 Tưới nước – cách gieo mạ khay

Tưới nước đẫm một lượt để đất đủ ẩm trước khi gieo. Việc tưới nước giúp giá thể hút ẩm đều, tạo điều kiện lý tưởng cho hạt giống nảy mầm nhanh. Ngoài ra, cần lưu ý: không tưới nước sau khi đã rải đất phủ hạt giống, để tránh làm trôi đất che phủ.

2.3 Gieo mạ vào khay – cách gieo mạ khay

Dùng tay rắc đều hạt giống đã nảy mầm lên mặt khay với mật độ hợp lý, khoảng 200–300g/khay, tương đương 2–3 hạt/cm². Gieo đều tay, tránh chỗ dày chỗ thưa, giúp mạ mọc đồng đều và dễ bén rễ.

Sau khi gieo xong, tiếp tục rải một lớp giá thể mỏng lên bề mặt hạt, chỉ vừa đủ để phủ kín, tránh nén chặt làm bí mầm.

2.4 Rải đất che phủ mạ trong khay – cách gieo mạ khay

Rải lớp giá thể cuối cùng lên trên hạt giống, lớp này chỉ cần mỏng, vừa đủ che kín hạt. Không nên phủ dày khiến mầm khó mọc lên. Sau đó, khay có thể được chồng lên nhau từ 5–6 lớp và phủ nilon giữ ẩm trong 36–48 giờ đầu.

Khi mầm nhú thành mũi chông (khoảng 2–3 ngày), tách khay ra đặt trên nền phẳng, thoáng mát, đủ ánh sáng nhẹ để mạ tiếp tục phát triển.

3.Hướng dẫn cách chăm sóc mạ khay

Mạ khay sau khi được rải ra cần chăm sóc cẩn thận để đảm bảo sinh trưởng khỏe mạnh. Duy trì độ ẩm thường xuyên bằng cách tưới nước đều đặn 1–2 lần/ngày tùy thời tiết. Trong những ngày lạnh, có thể phủ nilon giữ ấm.

Từ 7–10 ngày sau gieo, nên bổ sung phân bón hữu cơ vi sinh để kích thích phát triển lá và rễ. Có thể sử dụng phân hữu cơ dạng lỏng pha loãng và phun như thuốc bảo vệ thực vật. Đồng thời kiểm tra mạ thường xuyên để phát hiện sâu bệnh sớm và xử lý kịp thời.

4.Hướng dẫn cách cấy mạ khay

Mạ khay đạt tiêu chuẩn để cấy khi có từ 2,5–3 lá thật, rễ bám chắc vào giá thể nhưng dễ tách khỏi khay. Khi này, mạ có thể được đưa lên máy cấy để tiến hành cấy đồng loạt ngoài ruộng.

Việc sử dụng mạ khay kết hợp với máy cấy hiện đại giúp nâng cao năng suất, đồng đều mật độ cây trồng, tiết kiệm nhân công. Đặc biệt, khi trang bị thêm hệ thống định vị tự động cho máy cấy, công đoạn cấy trở nên chính xác và hiệu quả hơn rất nhiều.

Cách gieo mạ khay là giải pháp tối ưu cho nền nông nghiệp hiện đại, giúp nâng cao chất lượng mạ, giảm công lao động và phù hợp với quá trình cơ giới hóa. Với quy trình chuẩn từ chuẩn bị khay, đất, giống, đến kỹ thuật gieo và chăm sóc, bà con có thể yên tâm về hiệu quả khi đưa mạ ra đồng. Dù là hộ gia đình sản xuất nhỏ hay trang trại quy mô lớn, việc nắm vững cách gieo mạ bằng khay sẽ giúp tối ưu hóa quy trình trồng lúa, tiết kiệm chi phí và hướng tới sản xuất bền vững.